Villa Tugendhat in het Brno (Tsjechië) is het absolute meesterwerk van modernistische architectuur. De villa werd in 1930 ontworpen door de Duitse architect Ludwig Mies van der Rohe in opdracht van Joodse echtpaar Fritz en Greta Tugendhat. Gezien het feit dat de tijd waarin de villa werd gebouwd zo uniek is, besloot UNESCO in 2001 deze op de lijst met Werelderfgoed te plaatsen. De villa is in veel opzichten het klassieke voorbeeld van ‘functionalisme’ waarbij letterlijk alles wat overbodig is wordt weggelaten.
Architect van Villa Tugendhat was de Duitser Ludwig Mies van der Rohe. Hij was de laatste directeur van het Bauhaus, de fameuze school voor design- en beeldende kunsten. Van der Rohe was de bedenker van ‘Less is More’ en paste dat daadwerkelijk toe voor de bouw Tugendhat. Het was de allereerste keer in de geschiedenis van de moderne architectuur dat een stalen frame, bestaande uit een grid van dragende kruiskolommen werd gebruikt voor de bouw van een privé-woning. De staanders (kruiskolommen) vind je terug in de woning en zijn op veel plekken afgewerkt met glimmend staal. Uniek vanwege de gebruikte technieken maar zeker ook uniek gezien de tijd en de lokatie.
Ludwig Mies van der Rode was een groot fan van het toepassen van basic materialen als glas, staal en beton. Deze materialen zijn bepalend geweest voor het minimalistische maar o zo geraffineerde design van deze prachtige villa waar iedere hedendaagse architect of desinger nog steeds jaloers op kan worden. Een van de meest opvallende dingen in Vila Tugendhat is de wijze waarop het van binnen werd voorzien van hete lucht en/of koeling. Hiervoor werd buitenlucht via luchtschachten naar binnen gevoerd om daar of te worden gefilterd of te worden verwarmd, een soort van airconditioning 1.0.
De meest imposante ruimte is onbetwist de woonkamer van maar liefst 240 vierkante meter die wordt opgesplitst in meerdere leefeenheden door het geraffineerd plaatsen van een wand van onyx natuursteen en een halfronde convexe wand, gemaakt van Makassar ebbenhout met in het midden een eveneens ronde tafel. Beiden geven de kamer een nog ruimtelijke indeling waardoor vanuit iedere hoek het interieur lijkt te veranderen. Aan de voorzijde van de woonkamer vind je een glazen wand van maar liefst 25 meter breedte waarvan delen weg kunnen zakken in de grond.
Ten dele door de bezetting van de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog die voornamelijk het huis plunderden, maar nog veel meer door de ruim 40 jaar aanwezigheid van het Communistische regime in het toenmalige Tsjecho-Slowakije, heeft Tugendhat veel schade opgelopen. De Russen gebruikte het als stal voor hun cavalerie waarna de communisten er later een balletschool en kinderkliniek van maakten.
1989 werd Vila Tugendhat gedurende een periode van ruim twee jaar grondig gerestaureerd en zoveel mogelijk teruggebracht in haar oude staat. Voor de meubelen moest men naar oude foto’s en tekeningen en zijn er replica’s ontworpen om het origineel zo dicht mogelijk te benaderen.
Interieurontwerpster Lilly Reich en voor meer dan 10 jaar partner van Ludwig Mies van der Rohe ontwierp al het meubilair, de tapijten en het textiel voor de Tugentat Villa. In 1929 werd ze artistiek directeur voor de Duitse bijdrage aan de Wereldtentoonstelling in Barcelona waar van der Rohe naam maakte met het wereldberoemde paviljoen. Het was ook de plek waar de bekende Barcelona-stoel werd getoond. Een kopie van die stoel staat nu nog steeds trots in Vila Tugendhat naast de eveneens bekende Brno-stoel.
In 1992 was Vila Tugendhat de plaats voor de onderhandelingen die leidden naar de opsplitsing van Tsjecho-Slowakije in Tsjechië en Slowakije.
Sinds 1994 is Vila Tugendhat opengesteld voor publiek en is het nu een museum en kan het worden bezocht als individu als met een kleine groep. Wie het wil bezoeken moet daarvoor wel een afspraak maken. De wachttijd is minimaal 3-4 maanden. Verder is Vila Tugendhat ook op dagbasis te huren voor bijzondere gelegenheden.
