Ten zuiden van de Brabantse steden Bergen op Zoom en Roosendaal ligt bij het plaatsje Kalmthout. Daar vind je een prachtig uitgestrekt heidegebied: Grenspark Kalmthoutse Heide. Een grenspark dus, dat deels in Nederland deels in België ligt. Dit bijzondere natuurgebied bestaat uit heide, vennen, zandverstuivingen en dennenbos heeft een grote van bijna 6.000 hectare (60 km²). Echt een aanrader voor wie wil wandelen op een magisch mooie plek in Brabant!
Het grenspark maakt deel uit van het Natura-2000 netwerk dat in Europa de belangrijkste natuurgebieden op duurzame wijze beschermt. En dat is nodig want de Kalmthoutse Heide is werkelijk een prachtig en bijzonder stukje natuur. Het is tevens een van de is een van de oudste en grootste natuurreservaten van Vlaanderen. Als je er in de buurt woont – en er daardoor ook vaker komt – besef je eigenlijk altijd even goed niet hoe mooi het er is.
Niet alleen de diversiteit van het landschap is uniek, ook zeldzame dieren en planten hebben hier hun eigen domeinen. Wat minstens zo bijzonder is, is de toegankelijkheid van de Kalmthoutse Heide. Want ondanks de bijzondere status van het park is het toch volledig toegankelijk voor bezoekers. Wie geen gevoel voor richting heeft kan er zomaar verdwalen.
Hier zit ook een ander gevaar want in de afgelopen 25 jaar kreeg de Kalmthoutse heide tot twee keer toe te maken met ongekend grote bosbrand. Hierdoor werd in 1996 bijna 450 hectare (4,5 km²) in de as gelegd. Het is 2011 als de heide weer wordt getroffen door een nog grotere brand waarbij maar liefst 600 hectare verloren ging. Deze brand was zo heftig en intens dat tot op de dag van vandaag je overal de sporen nog kunt terugvinden.
Het goede nieuws is dat de natuur altijd terugneemt wat van haar is afgenomen maar voordat dit gebied volledig is hersteld kan het nog decennia duren. Op dit moment (mei 2021) is er al weken sprake van code oranje vanwege de droogte. En dat betekent dat er dagelijks verscherpte controle is.
Dit soort grote natuurreservaten veranderen het gehele jaar van kleur en samenstelling. Hier is de natuur de baas en die heeft zijn eigen wetten en streken. Als de lente eraan komt begint het broedseizoen. Om de bijzondere vogels die er verblijven rust te gunnen worden in het vroege voorjaar paden soms afgesloten.
De informatie hierover vind je bij de belangrijkste toegangspoorten waar staat welke routes je vrij kunt volgen. Zo is de populaire wandelroute Ree bijvoorbeeld het gehele jaar volledig toegankelijk. Dat ga je vanzelf begrijpen als je er eenmaal bent. Verder is het verstandig om altijd de aanwijzingen van de parkbeheerders op te volgen.
▸ Tip: aan het einde van de zomer staat de heide in bloei (half augustus) en kleurt dan paars. Een mooi moment voor een wandeling over de Kalmthoutse Heide.
Wandelaars zijn duidelijk met de vele wandelpaden in het voordeel door het grote aantal wandelroutes. In het Grenspark Kalmthoutse Heide vind je maar liefst 24 bewegwijzerde wandelpaden, met een lengte van zo’n 2 tot van 8,5 km. Op de vele knooppunten kun je uiteraard moeiteloos je eigen route bepalen. Gezien de omvang van de Kalmthoutse Heide raden we je aan een Grenspark-wandelkaart bij de toegangspoorten te kopen om niet helemaal te verdwalen.
De Kalmthoutse Heide is vanaf alle kanten toegankelijk. Ben je er voor de eerste keer, kies dan voor een van de vier officiële toegangspoorten. Vanuit Nederland is dat bij de Volksabdij in Ossendrecht, in België bij het Ravenhof in Stabroek. Mijn aanrader is starten bij Natuurpoort De Vroente in Kalmthout. De vierde locatie in Essen (bij het karrenmuseum) ligt helaas een stuk te ver weg van de werkelijke ingang van de Heide en is meer een mooi vertrekpunt voor fietsers.
Maar ook aan fietsers is nadrukkelijk gedacht. Voor fietsliefhebbers zijn in samenwerking met de omliggende gemeenten een aantal fietsroutes bedacht. Deze fietsroutes (poortfietslussen) met een lengte van 30 km ieder beginnen telkens bij een van de vier toegangspoorten van de Kalmthoutse heide. De fietsroutes nemen je mee naar mooiste plekjes rond het natuurpark en zo bezoek je ook de omliggende grensgemeenten.
Op de Kalmthoutse heide zelf is een fietsverbod. Mountainbikers zijn hier echt verboden. Er loopt slecht één verharde weg door de Kalmthoutse heide, deels voor de veiligheid en bereikbaarheid. Deze weg wordt voor wielertoeristen wel eens omschreven als de snelweg vanwege het soepel rijdende asfalt.
Het Grenspark Kalmthoutse heide is voor iedereen vrij toegankelijk tussen zonsopgang en zonsondergang. Er zijn 4 toegangspoorten (Natuurpoort) of startpunten voor een wandeling of fietstocht. Er zijn hier ook voldoende parkeerplaatsen te vinden. Deze 4 (officiële) toegangspoorten voor de Kalmthoutse heide vind je bij de:
Kom je niet uit de regio en wil je graag de Kalmthoutse heide bezoeken dan zijn deze vertrekpunten echt een aanrader.
